Pod tą nazwą występuje tak naprawdę wiele związków chemicznych, które wykazują jej biologiczną aktywność. Należą do nich: retinol, retinal, kwas retinolowy, ß-karoten czy niektóre inne karotenoidy. Witamina A w diecie człowieka występuje zazwyczaj w postaci estrów retinolu z długołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi. Retinal stanowi grupę prostetyczną rodpsyny (białko siatkówki oka), odgrywa więc rolę w procesie widzenia, natomiast retinoidy i karotenoidy wykazują właściwości antyoksydacyjne, antymutagenne i przeciwnowotworowe. Witamina ta jest jedną z najwcześniej odkrytych witamin.
Funkcje witaminy A
Witamina pełni w organizmie różne zadania:
- odgrywa znaczącą rolę w procesie widzenia,
- poprawia zdolności regeneracyjne komórek,
- chroni nabłonek skóry i błon śluzowych,
- jej właściwości utleniające sprawiają, iż chroni organizm przed działaniem wolnych rodników i ich tlenowych pochodnych,
- wzmacnia układ odpornościowy,
- utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów, paznokci.
Źródła witaminy A
Witaminę możemy znaleźć w maśle, wątrobie i podrobach zwierzęcych, jajach, słodkich ziemniakach, jarmużu, dyni, szpinaku, marchwi, papryce czerwonej, sałacie, pomidorach, morelach, brzoskwiniach, wiśniach.
Niedobór witaminy A
Niedobór witaminy objawia się następująco:
- kurzą ślepotą, czyli ślepotą zmierzchową,
- łamliwością włosów i ich wzmożonym wypadaniem,
- zahamowaniem wzrostu w przypadków młodych organizmów,
- spierzchniętą skórą,
- trądzikiem,
- wysychaniem rogówki i spojówki oka,
- zmianami w układzie nerwowym,
- nieprawidłowościami nabłonka wyściełającego błony śluzowe dróg oddechowych i przewodu pokarmowego,
- kruchymi, łamliwymi paznokciami.
Do suplementacji witaminy A zazwyczaj stosuje się tran rybiego pochodzenia.
Hiperwitaminoza A (zobacz tutaj)
Jako że witamina A magazynowana jest w wątrobie (oraz tkance tłuszczowej), jej nadmiar może objawiać się powiększeniem tego narządu, dodatkowo wystąpić mogą:
- bóle głowy, osłabienie,
- zaburzenia wzroku,
- żółtawe zmiany skórne,
- bóle mięśni i stawów,
- nadpobudliwość, rozdrażnienie,
- zmniejszenie zawartości wapnia w kościach,
- nudności, wymioty.
Jeśli idzie o karotenoidy, nie ma informacji o ich toksycznych właściwościach po przekroczeniu norm spożycia, natomiast w przypadku b-karotenu w dawkach większych niż zalecane 20 mg/dzień, może występować niebezpieczeństwo indukowania procesów nowotworowych, zwłaszcza u palaczy.
Jeśli zauważymy objawy niedoboru lub nadmiaru witaminy A, powinniśmy przeanalizować swoją dietę i zmodyfikować ją tak, by służyła naszemu organizmowi; hiperwitaminozie sprzyjać mogą różne suplementy zawierające witaminę A.
